Dit najaar zetten het Streekarchief Midden-Holland en de Bibliotheek Gouda in een vierdelige collegereeks de spotlights op Jacoba van Beieren (1401-1436). De gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen leidde een kort en roerig leven. Ze raakte verwikkeld in een felle strijd om de opvolging van haar vader, voerde oorlog, sloot vier huwelijken en liet een blijvende indruk achter in de geschiedenis van de Lage Landen. Ook in deze streek was haar aanwezigheid onmiskenbaar. Ze kon rekenen op de steun van Gouda. Ze verbleef regelmatig op het kasteel van Gouda, waar vanuit ze Schoonhoven belegerde en de macht in haar voordeel herstelde.
In 2025 is het bovendien precies 600 jaar geleden dat ze een belangrijke overwinning behaalde bij de Gouwesluis. Genoeg reden om dit najaar de geschiedenis in te duiken.
De colleges worden verzorgd door vier academici die vanuit hun specialiteit het leven Jacoba van Beieren en de historische beeldvorming belichten. Met een passe-partout zijn alle vier de colleges te volgen, maar het is ook mogelijk om een los college te boeken.
College 1: do 30 oktober 19.30 uur (Prof. dr. Dick de Boer)
Emeritus hoogleraar middeleeuwse geschiedenis Dick de Boer introduceert ons in het leven van Jacoba van Beieren en de politieke machtsstrijd in haar tijd, die beter bekend staat als de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Bij haar geboorte in 1401, als enige dochter van hertog Willem IV van Beieren, wordt het haar levenstaak om de macht in Holland, Zeeland en Henegouwen te verdedigen tegen vijanden van binnen en van buiten de gebieden. Haar grootste vijanden waren daarbij haar mannelijke verwanten die als haar voogden probeerden zich die macht toe te eigenen.
College 2: do 6 november, 19.30 uur (Dr. Margreet Brandsma)
Margaretha en Jacoba: twee vorstinnen en drie steden
Margreet Brandsma promoveerde in 2020 op haar onderzoek naar Margaretha van Bourgondië (1374-1441). Zij was gravin van Henegouwen, Holland en Zeeland én moeder van Jacoba van Beieren. Haar college neemt het jaar 1425 als uitgangspunt, toen Jacoba eerst belegerd werd in Mons ('in de steek gelaten' door haar moeder), vervolgens 'gevangen' gehouden in Gent (samen met haar moeder), waarvandaan ze ontsnapte naar Holland om in Gouda terecht te komen (opnieuw zonder, maar met hulp en medeweten van moeder). Brandsma belicht de rol die Margaretha speelde in het leven van Jacoba en hoe de gravinmoeder te midden van alle twisten, familievetes en complotten de dynastieke positie van haar dochter in stand probeerde te houden.
College 3: 13 november, 19.30 uur (Dr. Sanne Frequin)
Kunsthistoricus Sanne Frequin is gespecialiseerd in middeleeuwse grafmonumenten en herinneringscultuur. Ze publiceerde over de vondst van de vermeende stoffelijke resten en een haarvlecht van Jacoba van Beieren in de grafkelders onder het Binnenhof. Jacoba verbleef de laatste jaren van haar leven op slot Teylingen, waar ze op 36-jarige leeftijd overleed. Welke status verleende de hertog van Bourgondië zijn voormalige concurrente na haar overlijden? En wat kwam er nog meer kijken bij de nalatenschap van de gravin?
College 4: do 20 november, 19.30 uur (Dr. Olga van Marion)
Dr. Olga van Marion doceert Nederlandse literatuur en cultuur van de Vroegmoderne Tijd aan de Universiteit Leiden. In het boek Vrouw van het vaderland: Jacoba van Beieren in literatuur in kunst belichtte zij met diverse auteurs de beeldvorming rondom Jacoba vanaf de Middeleeuwen tot het heden. Omdat het bronnenmateriaal over haar leven beperkt was, namen schrijvers, dichters de vrijheid om allerlei aspecten van haar leven uit te vergoten of erbij te fantaseren. Van ‘kloeckmoedighe bestuurder’ tot ‘ellendighe vrouwe’: met Jacoba gaat het alle kanten op.
Aanvang colleges: 19.30 uur in de Steenlandzaal; Einde: uiterlijk 21.30 uur
Prijzen:
- Passe-partout € 45,- (leden bibliotheek en SVAL-leden) / 55,-
- Losse colleges € 12,50 (leden bibliotheek en SVAL-leden) / 15,-
Kaarten zijn te koop via de website van de Bibliotheek Gouda.